Για πάνω από 3.500 χρόνια, οι ψαράδες στις ακτές του Περού κατασκευάζουν βάρκες από καλάμια και σερφάρουν στα κύματα για να επιστρέψουν στην παραλία. Στην Playa El Mogote, κοντά στο παραθαλάσσιο χωριό Huanchaco στο βόρειο Περού, τα κύματα ύψους τριών μέτρων προσελκύουν σέρφερ από όλο τον κόσμο.
Στην παραλία, μια ποικιλία ντόπιων και τουριστών απολαμβάνει το σέρφινγκ στον Ειρηνικό, ενώ γύρω από μια καμπύλη της ακτογραμμής, τα caballitos de totora περιμένουν, με τις πλώρες τους στραμμένες προς τον ωκεανό. Αυτά τα παραδοσιακά σκάφη από καλάμι χρησιμοποιούνται από τους ψαράδες του Huanchaco εδώ και χιλιετίες.
«Στο Huanchaco υπάρχει μια κοινότητα που είναι εξαιρετικά υπερήφανη, ευαισθητοποιημένη για το παρελθόν της, την κληρονομιά του πολιτισμού της και τη γνώση της, η οποία χρονολογείται από την εποχή των Mochicas και των Chimús (12ος-16ος αιώνας), ανθρώπων που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη θάλασσα»
Τα caballitos, γνωστά ως tup στη γλώσσα Mochica, κατασκευάζονται από σφιχτά δεμένες δέσμες καλαμιών totora που αναπτύσσονται σε γλυκά νερά κοντά στην ακτή. Η χαρακτηριστική τους αναποδογυρισμένη πλώρη τους επιτρέπει να διασχίζουν τα κύματα με ευκολία.
«Κανείς εδώ δεν ψαρεύει με ξύλινη βάρκα»
Η ιστορία του σέρφινγκ συνδέεται με τη Χαβάη, όπου οι πρώτες απεικονίσεις ανθρώπων που καβαλούν κύματα χρονολογούνται τουλάχιστον από τον 12ο αιώνα μ.Χ. Ωστόσο, τα αρχαία κεραμικά που εκτίθενται στο Μουσείο Chan Chan κοντά στο Huanchaco και στο Μουσείο Larco στη Λίμα αποδεικνύουν ότι οι πρόγονοι των ντόπιων χρησιμοποιούσαν caballitos για ψάρεμα και σέρφινγκ πολύ νωρίτερα.
«Κανείς εδώ δεν ψαρεύει με ξύλινη βάρκα», δήλωσε ο Carlos Ucañan Arzola, ένας από τους τελευταίους κατασκευαστές caballito στο Huanchaco. «Το totora είναι παραδοσιακό και προγονικό, από τους Mochicas. Αυτή η totora διατηρήθηκε στο Chan Chan», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην αρχαία πόλη που βρίσκεται μόλις 5 χιλιόμετρα από το Huanchaco. Η γνωστή Περουβιανή ιστορικός María Rostworowski πιστεύει ότι τα κεραμικά αυτά μπορεί να χρονολογούνται ακόμα πιο πίσω, τουλάχιστον στο 1400 π.Χ.
Τα caballitos έχουν μήκος περίπου 4 μέτρα και πλάτος λίγο κάτω από 1 μέτρο, με δυνατότητα μεταφοράς φορτίων έως 100 κιλά. Όταν είναι στεγνά, ζυγίζουν περίπου 40 κιλά, αλλά μετά από μια μέρα ψαρέματος μπορεί να φτάσουν τα 80 κιλά και χρειάζονται 1-2 ημέρες για να στεγνώσουν στην παραλία.
«Υπάρχουν μόνο τρεις άνδρες στη γενιά μου που ψαρεύουν με caballito»
Σήμερα, οι 40 περίπου ψαράδες του Huanchaco εξακολουθούν να χρησιμοποιούν caballitos για να ελέγξουν τα δίχτυα τους. Ωστόσο, με την αύξηση των μεγάλων εμπορικών αλιευτικών σκαφών και τη διάβρωση των ακτών, το επάγγελμα γίνεται ολοένα και λιγότερο επικερδές. Πολλοί ντόπιοι έχουν στραφεί στον τουρισμό ή έχουν μετακομίσει σε άλλες περιοχές για καλύτερες ευκαιρίες.
«Υπάρχουν μόνο τρεις άνδρες στη γενιά μου που ψαρεύουν με caballito», δήλωσε ο 30χρονος Edwin Blas Arroyo, ο οποίος άρχισε να μαθαίνει την τέχνη του ψαρέματος από τον θείο και τον παππού του όταν ήταν μόλις επτά ετών.
Αν και οι νέοι στρέφονται ολοένα και περισσότερο από την αλιεία προς τον τουρισμό και από τις παραδοσιακές σανίδες σέρφινγκ προς τις σύγχρονες, το caballito παραμένει το σύμβολο του Huanchaco. «Η κοινότητα του Huanchaco είναι περήφανη για την πολιτιστική της κληρονομιά και τη σύνδεση της με τη θάλασσα», σημείωσε η Marina Quiñe, καθηγήτρια θαλάσσιας βιολογίας στο Universidad Científica del Sur της Λίμα, στη μελέτη της για το caballito de totora.
Ο Jordi Rivera Prince, βιοαρχαιολόγος που ειδικεύεται στις αρχαίες παράκτιες αλιευτικές κοινότητες των Άνδεων, τόνισε: «Ο σχεδιασμός ενός caballito έχει παραμείνει σχεδόν αμετάβλητος τα τελευταία 3.500 χρόνια… Είναι ταυτόχρονα ιστορία και ζωντανός πολιτισμός».
*Με πληροφορίες από: BBC | Heather Jasper
