Σε υψηλά επίπεδα επιμένουν να κινούνται οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των νοσοκομείων, παρά τις βελτιώσεις στους χρόνους εξόφλησης κι ενώ οι Θεσμοί (ΕΚΤ, Κομισιόν και ESM) ασκούν πιέσεις για μείωσή τους, στο πλαίσιο της μεταπρογραμματικής εποπτείας.
Κατά το μήνα Μάρτιο μάλιστα, μετά από μία μικρή υποχώρηση το Φεβρουάριο, σημείωσαν νέο ρεκόρ δεκαετίας, καταρρίπτοντας αυτό του Ιανουαρίου. Ειδικότερα, σύμφωνα με το Δελτίο Μηνιαίων Στοιχείων Γενικής Κυβέρνησης, τον Μάρτιο τα ληξιπρόθεσμα χρέη διαμορφώθηκαν στα 1.452 εκατ. ευρώ, έναντι των 1.363 εκατ. ευρώ το Φεβρουάριο και των 1.449 εκατ. ευρώ τον Ιανουάριο. Κατά τον τρίτο μήνα του έτους τα «φέσια» των νοσοκομείων είναι αυξημένα κατά 8,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023 (1.339 εκατ. ευρώ), έτος κατά το οποίο καταγράφηκαν οι υψηλότερες ληξιπρόθεσμες οφειλές της τελευταίας δεκαετίας.
Η πορεία που ακολουθούν τα ληξιπρόθεσμα χρέη των νοσοκομείων είναι ανησυχητική με δεδομένο ότι περισσότερες από τις μισές οφειλές του Δημοσίου προέρχονται από αυτά. Μάλιστα, έχουν σταθεί αιτία για εις διπλούν παραπομπή της Ελλάδας από την Κομισιόν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για μη ορθή εφαρμογή των κανόνων βάσει της Οδηγίας για τις καθυστερήσεις πληρωμών, που υποχρεώνει τις τις αρχές δημόσιας υγείας να εξοφλούν τα τιμολόγιά τους εντός 60 ημερών.
Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο η Κομισιόν παρέπεμψε τη χώρα μας στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, λόγω πρακτικών πληρωμών από τα ελληνικά δημόσια νοσοκομεία προς τους προμηθευτές τους που παραβιάζουν τη σχετική οδηγία. «Τα εν λόγω νοσοκομεία δεν σέβονται την υποχρέωση να παρέχουν άμεση εξόφληση των χρεών τους όταν οι προμηθευτές συμφωνούν να παραιτηθούν από τα δικαιώματά τους για τόκους, αντίθετα με την πάγια νομολογία», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Αυτή, ωστόσο, δεν ήταν η πρώτη φορά, καθώς το Νοέμβριο του 2023 είχε προηγηθεί παραπομπή της Ελλάδα στο Ευρωδικαστήριο σε άλλη υπόθεση, για τις υπερβολικές καθυστερήσεις πληρωμών από τα δημόσια νοσοκομεία (αριθμός παράβασης: INFR(2019)2298).
Οι προσδοκίες στην ΕΚΑΠΥ
Στην πιο πρόσφατη έκθεση μεταπρογραμματικής εποπτείας του περασμένου Δεκεμβρίου οι Θεσμοί εξέφρασαν την ανησυχία τους καθώς το απόθεμα ληξιπρόθεσμων οφειλών στα νοσοκομεία παραμένει υψηλό και «υπάρχει σημαντικός κίνδυνος οι ενέργειες που αναλαμβάνει το υπουργείο Υγείας για την εκκαθάρισή τους βραχυπρόθεσμα να μην είναι επαρκείς». Ωστόσο, σημείωναν ότι οι Αρχές έχουν δεσμευτεί για δράσεις που αναμένεται να συμβάλουν στη μείωση της συσσώρευσης νέων οφειλών το 2024.Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν την πλήρη εφαρμογή της μεταρρύθμισης της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ) και του κεντρικού ψηφιακού της συστήματος για τον υπολογισμό και την έκδοση του νοσοκομειακού clawback.
Σύμφωνα με πηγές από την ΕΚΑΠΥ, ήδη ο χρόνος εξόφλησης έχει μειωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες, κάτι που όμως δεν φαίνεται -επί του παρόντος τουλάχιστον- να αποτυπώνεται στα νούμερα. Είναι ενδεικτικό ότι βάσει του προγραμματισμού το Μάιο θα εξοφληθούν τα τιμολόγια του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, όταν με το προηγούμενο καθεστώς το διάστημα μεταξύ της παραλαβής και της εξόφλησης έφτανε τους 10-12 μήνες.
Στην επιτάχυνση των πληρωμών θα συμβάλει και η υποστήριξη από ανάδοχο που ξεκίνησε το Μάρτιο, με τελικό στόχο εντός του πρώτου εξαμήνου του έτους η εξόφληση των τιμολογίων να γίνεται σε λιγότερο από 60 ημέρες. Σε κάθε περίπτωση, στόχος της ΕΚΑΠΥ είναι να μην παράγει ληξιπρόθεσμα χρέη και, όπως εκτιμούν ανώτατα στελέχη της, δεν θα παράγει.
Τα νέα δεδομένα
Επιπρόσθετα, με πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις, η ΕΚΑΠΥ αναλαμβάνει την κεντρική διαχείριση όλων των νοσοκομειακών φαρμάκων (έναντι του 20% της συνολικής δαπάνης) αλλά και την έκδοση των rebate (υποχρεωτικές εκπτώσεις) και clawback (υποχρεωτικές επιστροφές).
Υπενθυμίζεται ότι στα ποσά των ληξιπρόθεσμων οφειλών συμπεριλαμβάνονται τα rebate και clawbak από την πλευρά των προμηθευτών, τα οποία κινούνται επίσης σε πολύ υψηλά επίπεδα. Τα ποσά αυτά δεν έχουν ακόμα συμψηφιστεί, καθώς η έκδοσή τους γίνεται με μεγάλες καθυστερήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι, μέχρι στιγμής, για τα φάρμακα δεν έχουν εκδοθεί τα σχετικά σημειώματα για το 1ο εξάμηνο του 2023.
Πηγές από την ΕΚΑΠΥ εκτιμούν ότι θα χρειαστεί ένα τρίμηνο για την παραμετροποίηση της σχετικής πλατφόρμας, τη συλλογή των στοιχείων, την επιβεβαίωση τους και, στη συνέχεια, για τον υπολογισμό και τον καταλογισμό τους για κάθε εξάμηνο.
