Μια διεθνής ομάδα ερευνητών συμμετέχει σε μια νέα ωκεανογραφική αποστολή στο Αιγαίο, με σκοπό να εξερευνήσει τα υποθαλάσσια ηφαιστειακά κέντρα της Σαντορίνης και το υποθαλάσσιο ρήγμα της Αμοργού. Οι επιστήμονες επιδιώκουν να κατανοήσουν τις γεωλογικές διεργασίες που ενδέχεται να προκαλέσουν κατολισθήσεις, ηφαιστειακές εκρήξεις και τσουνάμι, καθώς και να αναπτύξουν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για την ενίσχυση της ασφάλειας των παράκτιων περιοχών.
«Τα αποτελέσματα της θαλάσσιας έρευνας θα συνδυαστούν με τις μετρήσεις του υποθαλάσσιου παρατηρητηρίου SANTORY, το οποίο διευθύνει το ΕΚΠΑ»
Η αποστολή MSM132, την οποία ηγείται το Κέντρο Ωκεάνιων Ερευνών GEOMAR Helmholtz από το Κίελο της Γερμανίας, συνεργάζεται με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι ερευνητές, που βρίσκονται στο γερμανικό ερευνητικό σκάφος «MARIA S. MERIAN», επικεντρώνονται στο ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπου, το οποίο είχε εκραγεί το 1650, μετά από έντονη σεισμική δραστηριότητα.
Το γερμανικό ερευνητικό σκάφος «MARIA S. MERIAN».
Οι επιστήμονες θα εστιάσουν σε τέσσερα κεντρικά ερωτήματα κατά τη διάρκεια της έρευνάς τους:
Μπορούν οι σεισμοί να προκαλέσουν κατολισθήσεις;
Οι ερευνητές χρησιμοποιούν υψηλής ανάλυσης βαθυμετρικούς χάρτες και σεισμικές μετρήσεις για να αξιολογήσουν αν οι τεκτονικές κινήσεις ενδέχεται να αποσταθεροποιήσουν τις πλαγιές του ηφαιστείου Κολούμπου, προκαλώντας κατολισθήσεις.
Πώς επηρεάζει η ηφαιστειακή δραστηριότητα τη σταθερότητα του ηφαιστείου;
Η επιστημονική ομάδα χαρτογραφεί την έντονη υδροθερμική δραστηριότητα εντός του κρατήρα του Κολούμπου, όπου το καυτό νερό και τα αέρια αλλοιώνουν τα πετρώματα. Στόχος είναι η αναγνώριση αδύναμων σημείων στην ηφαιστειακή δομή που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε γεωκινδύνους.
Ποια είναι η σχέση μεταξύ των σεισμών και των ηφαιστειακών εκρήξεων;
Οι δισδιάστατες και τρισδιάστατες σεισμικές απεικονίσεις θα εξετάσουν τη σχέση μεταξύ ρηγμάτων και ηφαιστειακών διαδικασιών, γεγονός που είναι κρίσιμο για την κατανόηση των πιθανών ακραίων γεωλογικών φαινομένων.
Πώς μπορεί να ανιχνευθεί έγκαιρα η ηφαιστειακή δραστηριότητα;
Οι ερευνητές δοκιμάζουν ένα καινοτόμο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης που χρησιμοποιεί τελευταίας τεχνολογίας αισθητήρες θαλάσσιου πυθμένα για τη συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο σχετικά με σεισμούς, κινήσεις του εδάφους και ηφαιστειακά αέρια. Αυτή η τεχνολογία έχει σχεδιαστεί για να επιτρέπει την αξιόπιστη παρακολούθηση των υποθαλάσσιων ηφαιστείων.
«Η πολυάριθμη συνεργασία της επιστημονικής ομάδας του Πανεπιστημίου Αθηνών με γερμανικά ινστιτούτα στο ηφαιστειακό πεδίο της Σαντορίνης έχει οδηγήσει στην έγκριση ενός φιλόδοξου ερευνητικού προγράμματος για την κατανόηση και παρακολούθηση ακραίων θαλάσσιων γεωκινδύνων, στοχεύοντας στην έγκαιρη προειδοποίηση των κατοίκων», αναφέρει η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας του ΕΚΠΑ, Παρασκευή Νομικού, η οποία συμμετέχει στην αποστολή και μελετά το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπου από το 2001.
Η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Παρασκευή Νομικού.
Θα εγκατασταθούν σύγχρονοι υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι
Η καθηγήτρια Νομικού εξηγεί ότι κατά τη διάρκεια της αποστολής θα εγκατασταθούν σύγχρονοι υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι, εξοπλισμένοι με ειδικούς σένσορες για τη μέτρηση της σεισμικότητας, των εδαφικών μετακινήσεων και των φυσικοχημικών παραμέτρων του νερού. Πρόκειται επίσης να πραγματοποιηθεί τρισδιάστατη και δισδιάστατη σεισμική απεικόνιση του υποθαλάσσιου ρήγματος της Αμοργού, το οποίο ενεργοποιήθηκε το 1956 με καταστροφικές συνέπειες για τη Σαντορίνη. Επιπλέον, θα δημιουργηθεί λεπτομερές φωτομωσαϊκό του ενεργού υδροθερμικού πεδίου του Κολούμπου, χρησιμοποιώντας καινοτόμα υποβρύχια ρομπότ.
«Τα αποτελέσματα της θαλάσσιας έρευνας θα συνδυαστούν με τις μετρήσεις του υποθαλάσσιου παρατηρητηρίου SANTORY, το οποίο διευθύνει το ΕΚΠΑ», προσθέτει η κ. Νομικού.
Ο επικεφαλής επιστήμονας της αποστολής, καθηγητής Κρίστιαν Μπερντ, σημειώνει ότι η περιοχή έχει ιστορικό πολλών ηφαιστειακών εκρήξεων, μερικές από τις οποίες ήταν ιδιαίτερα εκρηκτικές στο παρελθόν.
Η πρώτη από τις τρεις προγραμματισμένες ωκεανογραφικές αποστολές
Η αποστολή MSM132 είναι η πρώτη από τις τρεις προγραμματισμένες ωκεανογραφικές αποστολές στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «MULTI-MAREX», το οποίο μελετά τα θαλάσσια ακραία φαινόμενα και τους φυσικούς κινδύνους στη Μεσόγειο. Υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας Dr Heidrun Kopp, 50 ερευνητές από διάφορους τομείς συνεργάζονται για τη μείωση των κινδύνων από θαλάσσιους γεωκινδύνους, όπως σεισμούς, ηφαιστειακές εκρήξεις και τσουνάμι. Το πρόγραμμα «MULTI-MAREX» συνδυάζει καινοτόμες τεχνολογίες, όπως συστήματα παρακολούθησης με βάση την τεχνητή νοημοσύνη, με κοινωνική συνεργασία σε τοπικό επίπεδο, στοχεύοντας στη βελτίωση της πρόβλεψης κινδύνου και την ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.
Αυτό το έργο είναι ένα από τα τέσσερα έργα της τρίτης ερευνητικής αποστολής της γερμανικής ερευνητικής συμμαχίας «mareXtreme – Pathways to Improved Risk Management for Marine Extreme Events and Natural Hazards», που χρηματοδοτείται από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας (BMBF) και τα πέντε βόρεια γερμανικά κρατίδια.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
