Όταν παρατηρείτε τις συνεχώς αυξανόμενες τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ, ίσως ο νους σας να μην πηγαίνει αμέσως στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, οι ανατιμήσεις σε ορισμένα προϊόντα είναι εξαιρετικά ανησυχητικές, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πρόσφατα, οι καταναλωτές σε πολλές χώρες παρακολουθούν την τιμή του καφέ να εκτοξεύεται.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι τιμές στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για τους κόκκους καφέ έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και 13 χρόνια. Η τιμή του Arabica, που αντιπροσωπεύει το 70% της παγκόσμιας παραγωγής, έχει φτάσει τα 5.800 δολάρια ανά τόνο, σημειώνοντας αύξηση 40% μέσα στο τρέχον έτος. Αντίστοιχα, η ποικιλία Robusta, που καλύπτει το 30% της παγκόσμιας παραγωγής, πωλείται πλέον στα 5.000 δολάρια ανά τόνο, διπλάσια από την τιμή του προηγούμενου έτους και σε υψηλό 47ετίας, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Καφέ.
Η αύξηση των τιμών του καφέ οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, με σημαντικότερο την αυξανόμενη ζήτηση, ιδιαίτερα σε αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα και η Ινδία. Εκεί, μια νέα μεσαία τάξη αποκτά πρόσβαση σε προϊόντα που προηγουμένως ήταν απρόσιτα. Παράλληλα, η κλιματική αλλαγή παίζει καθοριστικό ρόλο, καθώς προκαλεί ακραία καιρικά φαινόμενα στις κύριες περιοχές παραγωγής καφέ και ευνοεί την εμφάνιση παρασίτων.
Η Βραζιλία, η μεγαλύτερη παραγωγός καφέ στον κόσμο, πλήττεται από τις υψηλές θερμοκρασίες και τη χειρότερη ξηρασία που έχει βιώσει τα τελευταία 70 χρόνια. Στο Βιετνάμ, οι τροπικές καταιγίδες, οι τυφώνες και οι καταστροφικές πλημμύρες έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην παραγωγή Robusta, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο όπου η μείωση της παραγωγής Robusta οδηγεί σε αυξημένη ζήτηση για την ποικιλία Arabica, η παραγωγή της οποίας είναι επίσης ελλειμματική.
Καφές: Μια ακριβή συνήθεια
Εκτός από τις κλιματικές αλλαγές, άλλοι παράγοντες όπως οι διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού λόγω παγκόσμιων συγκρούσεων, ενισχύουν την αύξηση των τιμών του καφέ. Για παράδειγμα, οι επιθέσεις των Χούθι στην Υεμένη έχουν αναγκάσει μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες να αλλάξουν τις διαδρομές τους.
Η κατάσταση αυτή έχει φέρει επιχειρηματίες και καταναλωτές σε δύσκολη θέση, ακόμη και σε χώρες όπως η Ιταλία, όπου οι τιμές του καφέ είναι παραδοσιακά χαμηλές. Ο μέσος όρος τιμής του εσπρέσο είναι 1,20 ευρώ, ενώ του καπουτσίνο 1,50 ευρώ. Οι τιμές έχουν ήδη αυξηθεί κατά 15% από το 2021, και αναμένονται νέες αυξήσεις που θα μπορούσαν να φτάσουν το 66%.
Οργανώσεις καταναλωτών, όπως η Assoutenti, προειδοποιούν ότι οι αυξήσεις αυτές θα μπορούσαν να απομακρύνουν τους Ιταλούς από την καθημερινή τους «τελετουργία» του καφέ. Ιδιοκτήτες καφετεριών, που έχουν πληγεί από τις συνέπειες της πανδημίας, αναζητούν εναλλακτικές λύσεις, όπως η προσφορά εσπρέσο σε χαμηλότερη τιμή εφόσον οι πελάτες φέρνουν τα δικά τους φλιτζάνια.
Ακριβό κακάο και σοκολάτα
Το κακάο, που είναι η βασική πρώτη ύλη για τη σοκολάτα, επίσης πλήττεται από την κλιματική αλλαγή. Στη Δυτική Αφρική, οι ακραίες καιρικές συνθήκες επηρεάζουν την παραγωγή, με τις θερμοκρασίες να αυξάνονται και τις βροχοπτώσεις να γίνονται όλο και πιο ακανόνιστες. Οι ασθένειες και τα παράσιτα που ευνοούνται από αυτές τις συνθήκες προκαλούν επιπλέον προβλήματα, εκτοξεύοντας τις τιμές του κακάου.
Πολλοί παραγωγοί προσπαθούν να μεταφέρουν τις καλλιέργειές τους σε μεγαλύτερα υψόμετρα για καλύτερες συνθήκες, αλλά αυτό δεν είναι βιώσιμη λύση λόγω περιορισμένων διαθέσιμων εκτάσεων και της πιθανής αποψίλωσης δασών.
Μπανάνες: Η κλιματική απειλή
Οι μπανάνες, ένα από τα πιο δημοφιλή φρούτα παγκοσμίως, επίσης απειλούνται από την κλιματική αλλαγή. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες και η εξάπλωση ασθενειών όπως η Νόσος του Παναμά, που πλήττει τις φυτείες, θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά την παραγωγή και να αυξήσουν τις τιμές.
Κίνδυνοι για βασικά τρόφιμα
Αλλά και άλλα βασικά τρόφιμα όπως οι πατάτες και το ρύζι βρίσκονται σε κίνδυνο. Οι πατάτες απαιτούν συνεχή υγρασία, και οι συχνές ξηρασίες επηρεάζουν τις αποδόσεις τους. Ερευνητές προβλέπουν ότι η παγκόσμια παραγωγή πατάτας θα μπορούσε να μειωθεί κατά 9% μέχρι το 2050.
Αντίστοιχα, η παραγωγή σιταριού και ρυζιού αναμένεται να μειωθεί σημαντικά, επηρεάζοντας την επισιτιστική ασφάλεια. Η αύξηση της μέσης παγκόσμιας τιμής του σιταριού, για παράδειγμα, θα μπορούσε να φτάσει το 1,8%, ενώ η παραγωγή ρυζιού αναμένεται να μειωθεί κατά 11% μέχρι το 2050.
Η κλιματική αλλαγή, λοιπόν, επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητά μας και τις βασικές διατροφικές μας συνήθειες, καθιστώντας την ανάγκη για βιώσιμες αγροτικές και περιβαλλοντικές πολιτικές πιο επιτακτική από ποτέ.
