Η Κασπία Θάλασσα, η μεγαλύτερη λίμνη του κόσμου, εκτείνεται σε μια τεράστια υδάτινη μάζα που έχει σχεδόν το μέγεθος της Γερμανίας. Η ελικοειδής ακτογραμμή της ξεπερνά τα 4.000 μίλια και μοιράζεται ανάμεσα σε πέντε χώρες: Καζακστάν, Ιράν, Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία και Τουρκμενιστάν.
Αυτές οι χώρες εξαρτώνται από την Κασπία Θάλασσα για διάφορους λόγους, όπως η αλιεία, η γεωργία, ο τουρισμός και η προμήθεια πόσιμου νερού. Επιπλέον, η περιοχή είναι πλούσια σε αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η Κασπία επίσης συμβάλλει στη ρύθμιση του κλίματος της άνυδρης περιοχής, προσφέροντας βροχοπτώσεις στην Κεντρική Ασία.
Δραματική μεταβολή σε τρία χρόνια
Μια δραματική αλλαγή παρατηρείται στην Κασπία Θάλασσα τα τελευταία χρόνια. Ο Αζαμάτ Σαρσενμπάγιεφ, οικολογικός ακτιβιστής από την παράκτια πόλη Ακτάου του Καζακστάν, θυμάται πώς πριν από μια δεκαετία μπορούσε να πηδήξει στη θάλασσα από ένα συγκεκριμένο σημείο της ακτογραμμής. Σήμερα, το γυμνό, πετρώδες έδαφος εκτείνεται μπροστά του, καθώς το νερό έχει υποχωρήσει δραματικά.
«Είναι πολύ δύσκολο να το βλέπεις», δήλωσε ο Σαρσενμπάγιεφ σε συνέντευξή του στο CNN.
Αεροφωτογραφία το 2006/ Νasa
Αεροφωτογραφία το 2022/ Nasa
Περισσότερα από 1.000 μίλια νοτιότερα, κοντά στην ιρανική πόλη Rasht, ο Κασαγιάρ Τζαβανμαρντί ανησυχεί για την κατάσταση της θάλασσας, η οποία έχει υποστεί σοβαρή ρύπανση.
Η υπερεκμετάλλευση, η ρύπανση και η κλιματική αλλαγή οδηγούν σε μια επικίνδυνη παρακμή της Κασπίας Θάλασσας, με πολλούς ειδικούς να προειδοποιούν ότι η κατάσταση μπορεί να φτάσει σε σημείο χωρίς επιστροφή.
Αν και η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη στάθμη των θαλασσών παγκοσμίως, η Κασπία Θάλασσα, που είναι κλειστή, εξαρτάται από μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της εισροής νερού από ποτάμια και βροχοπτώσεις και της εξάτμισης. Αυτή η ισορροπία έχει διαταραχθεί, οδηγώντας σε συρρίκνωση πολλών λιμνών.
Η Θάλασσα Αράλη, που βρίσκεται κοντά στην Κασπία και ήταν κάποτε μία από τις μεγαλύτερες λίμνες του κόσμου, έχει σχεδόν εξαφανιστεί λόγω ανθρώπινων δραστηριοτήτων και της κλιματικής κρίσης, αποτελώντας ένα προειδοποιητικό σημάδι για την Κασπία.
Φράγματα και εξορύξεις
Η Κασπία Θάλασσα τροφοδοτείται από 130 ποτάμια, με το 80% του νερού να προέρχεται από τον Βόλγα, τον μεγαλύτερο ποταμό της Ευρώπης. Η Ρωσία έχει κατασκευάσει 40 φράγματα και έχει άλλα 18 υπό ανάπτυξη, σύμφωνα με τον Vali Kaleji, ειδικό στις σπουδές Κεντρικής Ασίας και Καυκάσου στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης.
Η στάθμη των υδάτων της Κασπίας έχει αρχίσει να μειώνεται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, με την πτώση να έχει επιταχυνθεί από το 2005, φτάνοντας περίπου 1,5 μέτρο. Ο Matthias Prange, μοντελιστής γήινων συστημάτων στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης, αναφέρει ότι καθώς η θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται, η στάθμη της Κασπίας αναμένεται να «πέσει δραματικά», με εκτιμήσεις που κυμαίνονται από 8 έως 18 μέτρα μέχρι το τέλος του αιώνα, ανάλογα με τις προσπάθειες μείωσης ρύπανσης από ορυκτά καύσιμα.
Μια άλλη μελέτη προβλέπει πτώση της στάθμης έως και 30 μέτρα μέχρι το 2100.
Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων
Ακόμα και με τα πιο αισιόδοξα σενάρια για την υπερθέρμανση του πλανήτη, το ρηχότερο βόρειο τμήμα της Κασπίας Θάλασσας, κυρίως γύρω από το Καζακστάν, αναμένεται να εξαφανιστεί εντελώς, σύμφωνα με τον Joy Singarayer, καθηγητή παλαιοκλιματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ.
Αυτή η κατάσταση συνιστά κρίση για τις χώρες γύρω από την Κασπία, καθώς οι αλιευτικές περιοχές θα μειωθούν, ο τουρισμός θα υποφέρει και η ναυτιλία θα αντιμετωπίσει προκλήσεις, με τα πλοία να δυσκολεύονται να δέσουν σε ρηχές λιμένες όπως το Ακτάου. Οι πέντε χώρες που ανταγωνίζονται για τους μειούμενους πόρους θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε «αγώνα για την άντληση περισσότερου νερού», προειδοποιεί ο Singarayer. Αυτό μπορεί επίσης να προκαλέσει νέες συγκρούσεις για τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, εάν οι αλλαγές στις ακτογραμμές αναγκάσουν τις χώρες να προβάλλουν νέες αξιώσεις.
Οι περιβαλλοντικές αλλαγές στην Κασπία Θάλασσα έχουν ήδη σοβαρές συνέπειες. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην κατάσταση των φώκιων της Κασπίας, ενός απειλούμενου θαλάσσιου θηλαστικού που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο.
Φώκιες στην Κασπία
Οι περιοχές όπου γεννούν τα μικρά τους στη ρηχότερη βορειοανατολική Κασπία Θάλασσα μετατοπίζονται και εξαφανίζονται, ενώ οι φώκιες αγωνίζονται επίσης ενάντια στη ρύπανση και την υπεραλίευση. Η Assel Baimukanova, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Υδροβιολογίας και Οικολογίας στο Καζακστάν, αναφέρει ότι η εναέρια έρευνα έχει δείξει δραματική μείωση του πληθυσμού τους.
Το 2009, οι επιστήμονες είχαν καταγράψει 25.000 φώκιες στα νησιά Ντουρνέβ, αλλά μέχρι την άνοιξη του 2020 δεν παρατηρήθηκε ούτε ένα άτομο.
Τον επόμενο μήνα, οι παγκόσμιοι ηγέτες θα συγκεντρωθούν στην παράκτια πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, Μπακού, για την COP29, την ετήσια σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, όπου θα συζητήσουν τις δράσεις για την κλιματική αλλαγή, εν μέσω των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων που βρίσκονται διάσπαρτες στην Κασπία Θάλασσα.
Με πληροφορίες από το CNN
