Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει το μεγαλύτερο μακελειό που έχει καταγραφεί ποτέ στη φύση: ένα γιγάντιο κοπάδι μπακαλιάρων εξόντωσε περίπου δέκα εκατομμύρια καπελάνους σε λίγες μόνο ώρες, σε ένα συμβάν που θυμίζει παγκόσμιο πόλεμο. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από μια ομάδα επιστημόνων του MIT και του νορβηγικού Ινστιτούτου Θαλάσσιας Έρευνας, οι οποίοι χρησιμοποίησαν μια νέα τεχνική παρακολούθησης για να καταγράψουν αυτή τη θανάσιμη μάχη.
Οι ερευνητές εστίασαν στη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου του καπελάνου (Mallotus villosus), ενός αρκτικού ψαριού που έχει μέγεθος σαρδέλας και από το οποίο εξαρτώνται πολλά σαρκοφάγα είδη, όπως οι τόνοι και οι μπακαλιάροι. Κάθε Φεβρουάριο, δισεκατομμύρια καπελάνοι μεταναστεύουν από την Αρκτική προς τις ακτές της Νορβηγίας για να γεννήσουν τα αβγά τους.
Η συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί ενδιάμεσο σταθμό για τον κύριο θηρευτή του καπελάνου, τον μπακαλιάρο του Ατλαντικού (Gadus morhua), ο οποίος τρέφεται κυρίως με καπελάνους. Οι επιστήμονες γνώριζαν για τη διαρκή αλληλεπίδραση μεταξύ αυτών των δύο ειδών, αλλά οι πραγματικές διαστάσεις της μάχης τους γίνονται τώρα κατανοητές.
«Είναι η πρώτη φορά που παρατηρούμε την αλληλεπίδραση θηρευτή-θηράματος σε τέτοια γιγάντια κλίμακα», δήλωσε ο Νίκολας Μακρής του MIT, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Πρόκειται για μια συνεχόμενη μάχη επιβίωσης» πρόσθεσε.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Nature Communications Biology και βασίστηκε σε δεδομένα που συλλέχθηκαν τον Φεβρουάριο του 2014 στη Θάλασσα του Μπάρεντς. Χρησιμοποιώντας μια παραλλαγή της τεχνικής του σόναρ, οι ερευνητές παρατήρησαν αρχικά καπελάνους να κολυμπούν μεμονωμένα και στη συνέχεια να συγκεντρώνονται σε ένα τεράστιο κοπάδι μήκους δέκα χιλιομέτρων.
Αυτή η συγκέντρωση προσέλκυσε μπακαλιάρους, οι οποίοι σχημάτισαν ένα δικό τους κοπάδι και ξεκίνησαν μια ανελέητη επίθεση, εξοντώνοντας περισσότερους από τους μισούς καπελάνους. Παρά το μακελειό, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτό το γεγονός δεν θα απειλήσει τους πληθυσμούς του καπελάνου, καθώς οι απώλειες αντιστοιχούν μόλις στο 0,1% του πληθυσμού της Αρκτικής.
Ωστόσο, η κατάσταση μπορεί να αλλάξει στο μέλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής, που οδηγεί σε υποχώρηση των πάγων στην Αρκτική. Αυτό αναγκάζει τους καπελάνους να κολυμπούν μεγαλύτερες αποστάσεις κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης. Δεδομένου ότι ο καπελάνος είναι κρίσιμος κρίκος του τροφικού πλέγματος, η προστασία του είναι ζωτικής σημασίας για το οικοσύστημα.
«Όταν ο πληθυσμός δεν είναι υγιής, ένα ‘καταστροφικό’ συμβάν φυσικής θήρευσης όπως αυτό που παρατηρήσαμε μπορεί να έχει δραματικές συνέπειες όχι μόνο για τον καπελάνο αλλά και για τα πολλά είδη που εξαρτώνται από αυτόν», σημείωσε ο Μακρής.
Ο καπελάνος είναι μικρό ψάρι που τρέφεται με πλαγκτόν (Leif Nøttestad / Norwegian Institute of Marine Research)
Νηκτική κύστη
Η μελέτη χρησιμοποίησε την τεχνική OAWRS, μια παραλλαγή του σόναρ όπου ένα σκάφος εκπέμπει ισχυρά ηχητικά κύματα σε όλες τις κατευθύνσεις. Οι ανακλάσεις των κυμάτων καταγράφονται για να δημιουργηθεί ένας τρισδιάστατος χάρτης της θαλάσσιας περιοχής.
Αυτή η τεχνική μπορεί να διακρίνει μεμονωμένα ψάρια, αλλά συνήθως δεν μπορεί να ξεχωρίσει διαφορετικά είδη. Σε αυτή την περίπτωση, οι ερευνητές εφάρμοσαν μια «πολυφασματική» μέθοδο που αναγνωρίζει τα είδη από τις ακουστικές ιδιότητες των νηκτικών τους κύστεων – μια φούσκα αέρα που επιτρέπει στα ψάρια να ελέγχουν την πλευστότητά τους.
«Οι νηκτικές κύστεις των ψαριών λειτουργούν σαν καμπάνες», εξήγησε ο Μακρής. «Οι μπακαλιάροι έχουν μεγάλες κύστεις με χαμηλή συχνότητα, ενώ οι καπελάνοι έχουν μικρές κύστεις που παράγουν υψηλότερες νότες.»
Αριστερά, η πυκνότητα των καπελάνων σε διάστημα 5 ωρών. Δεξιά, οι αντίστοιχες πυκνότητες των μπακαλιάρων (Nicholas Makris, et al)
Στις 27 Φεβρουαρίου 2014, κατά την κορύφωση της αναπαραγωγικής περιόδου του καπελάνου, οι ερευνητές παρατήρησαν τα μικρά ψάρια να καταδύονται στα βάθη, πιθανώς για να γεννήσουν τα αβγά τους. Καθώς καταδύονταν, συγκεντρώνονταν και σχημάτισαν ένα κοπάδι 23 εκατομμυρίων ατόμων που κινούνταν σαν κύμα.
«Διαπιστώνουμε ότι οι καπελάνοι φτάνουν σε μια κρίσιμη πυκνότητα, η οποία προκύπτει από τους νόμους της φυσικής και παρατηρείται στη φύση», δήλωσε ο Μακρής. «Όταν βρίσκονται αρκετά κοντά, κολυμπούν με την ίδια ταχύτητα και κατεύθυνση, σχηματίζοντας ένα τεράστιο κοπάδι».
Η υπερσυγκέντρωση ψαριών προσέλκυσε μπακαλιάρους, οι οποίοι υπολογίζονται σε περίπου 2,5 εκατομμύρια. Στο τέλος, περίπου 10,5 εκατομμύρια καπελάνοι έγιναν θηράματα πριν τα κοπάδια διαλυθούν.
Ο Μακρής κατέληξε λέγοντας ότι τέτοιες φαγοποτήσεις σε τέτοια κλίμακα πιθανόν να συμβαίνουν συχνά στους ωκεανούς, αλλά μέχρι τώρα δεν είχαν παρατηρηθεί.
